วิธีรับมือกับพฤติกรรมก้าวร้าวในเด็ก พร้อมคำแนะนำจากจิตแพทย์เด็ก

พฤติกรรมก้าวร้าวในเด็ก เป็นสิ่งที่ผู้ปกครองจำนวนมากพบเจอในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นการตะโกนเสียงดัง ขว้างปาสิ่งของ ด่าว่าหยาบคาย หรือกระทั่งใช้ความรุนแรงกับคนในครอบครัวหรือเพื่อนร่วมชั้น พฤติกรรมเช่นนี้อาจดูเหมือน “ดื้อ” หรือ “เอาแต่ใจ” แต่ในความเป็นจริง พฤติกรรมก้าวร้าวในเด็กอาจสะท้อนถึงภาวะอารมณ์ ความเครียด หรือปัญหาพัฒนาการที่ต้องการการดูแลจากผู้เชี่ยวชาญ

พฤติกรรมก้าวร้าว: ธรรมชาติของเด็กหรือสัญญาณเตือนปัญหาจิตเวช?

เด็กเล็กบางคนแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวในช่วงวัยก่อนเข้าโรงเรียน ซึ่งอาจเป็นส่วนหนึ่งของพัฒนาการในการเรียนรู้การควบคุมอารมณ์ อย่างไรก็ตาม เมื่อพฤติกรรมก้าวร้าวเริ่มถี่ขึ้น รุนแรงขึ้น หรือส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ทั้งที่บ้าน โรงเรียน หรือในสังคม พ่อแม่ควรเริ่มตั้งคำถามว่า เด็กอาจกำลังประสบกับปัญหา ด้านสุขภาพจิต หรือไม่

สัญญาณที่ควรสังเกต:

• เด็กมีพฤติกรรมก้าวร้าวต่อเนื่องเกิน 6 เดือน
• เด็กทำร้ายเพื่อน พี่น้อง หรือสัตว์เลี้ยง
• เด็กทำลายสิ่งของโดยตั้งใจ
• มีปัญหาในโรงเรียน เช่น ถูกร้องเรียนบ่อย ถูกแยกออกจากกิจกรรม
• เด็กมีปัญหาในการควบคุมอารมณ์ รู้สึกโกรธง่าย ไม่สามารถสงบสติอารมณ์ได้เอง
• หากมีสัญญาณเหล่านี้อย่างต่อเนื่อง การพูดคุยกับ จิตแพทย์เด็ก หรือ นักจิตวิทยาเด็ก จะช่วยประเมินและหาวิธีดูแลอย่างเหมาะสม

สาเหตุของพฤติกรรมก้าวร้าวในเด็ก

จิตแพทย์เด็กวิเคราะห์ว่าพฤติกรรมก้าวร้าวในเด็กสามารถเกิดจากหลายสาเหตุ ทั้งทางชีวภาพ จิตใจ และสิ่งแวดล้อม เช่น:

1. พื้นฐานทางชีวภาพ
   • ความผิดปกติของสารเคมีในสมอง
   • ภาวะสมาธิสั้น (ADHD)
   • ภาวะดื้อต่อต้าน (ODD)
   • โรคอารมณ์แปรปรวนในเด็ก (Childhood Bipolar Disorder)
     
     
2. ปัจจัยทางจิตใจ
   • เด็กอาจไม่สามารถแสดงความรู้สึกออกมาเป็นคำพูด จึงแสดงออกผ่านความรุนแรง
   • เด็กขาดทักษะในการแก้ไขปัญหา ไม่รู้วิธีจัดการความผิดหวัง ความไม่พอใจ
     
     
3. ปัจจัยจากสิ่งแวดล้อม
   • ครอบครัวมีความรุนแรง พ่อแม่ทะเลาะกันบ่อย
   • เด็กถูกเลี้ยงด้วยความรุนแรง เช่น ถูกตี ลงโทษแรงเกินไป
   • การเลียนแบบพฤติกรรมจากสื่อ เช่น เกมหรือรายการที่มีความรุนแรง
   • เด็กได้รับการเอาใจมากเกินไปจนเคยชินกับการได้ทุกอย่างที่ต้องการ

คำแนะนำจากจิตแพทย์เด็ก เพื่อรับมือกับพฤติกรรมก้าวร้าวในเด็ก:

การรับมือกับพฤติกรรมก้าวร้าวในเด็ก ไม่ใช่การ “ควบคุม” แต่เป็นการ “ช่วยให้เด็กเรียนรู้การจัดการอารมณ์ของตนเอง” โดยจิตแพทย์เด็กมักแนะนำแนวทางดังนี้:

1. คงความสงบของพ่อแม่ไว้ก่อน
   พฤติกรรมของผู้ใหญ่มีผลโดยตรงต่อเด็ก หากพ่อแม่ตะคอก หรือตีตอบ เด็กจะเรียนรู้ว่าความรุนแรงเป็นวิธีที่ถูกต้องในการจัดการปัญหา
   
   
2. ตั้งกฎเกณฑ์และขอบเขตที่ชัดเจน
   เช่น “ลูกสามารถโกรธได้ แต่ห้ามขว้างของใส่คนอื่น” แล้วสื่อสารด้วยน้ำเสียงหนักแน่น ไม่ใช้อารมณ์
   
   
3. ชมเชยพฤติกรรมที่เหมาะสม
   เด็กที่ได้รับคำชมเมื่อแสดงพฤติกรรมดี เช่น ควบคุมอารมณ์ได้ จะรู้สึกภูมิใจและอยากทำซ้ำ
   
   
4. ให้เวลาและความสนใจเชิงบวก
   เด็กบางคนแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวเพราะรู้สึกไม่ได้รับความสนใจจากพ่อแม่ การเล่น พูดคุย หรือกอดลูกในช่วงเวลาที่เขาสงบ เป็นการเสริมพลังเชิงบวก
   
   
5. ฝึกทักษะการจัดการอารมณ์
   ผ่านกิจกรรมต่างๆ เช่น วาดภาพ พูดคุยเรื่องความรู้สึก เล่นบทบาทสมมติ (Role Play) หรือใช้เกมที่ช่วยฝึกทักษะ EQ
   
   
6. หลีกเลี่ยงการลงโทษที่รุนแรงหรือเสียศักดิ์ศรี
   การตี ด่าทอ หรือลงโทษประจาน อาจทำให้เด็กยิ่งโกรธ และรู้สึกไร้ค่า กลายเป็นพฤติกรรมที่ยิ่งฝังลึก

เมื่อต้องขอความช่วยเหลือจากจิตแพทย์เด็ก

หากพฤติกรรมก้าวร้าวของลูกเริ่มส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของเด็ก ครอบครัว และสังคม การเข้ารับการประเมินโดย จิตแพทย์เด็ก หรือ นักจิตวิทยาเด็ก จะช่วยวางแผนการดูแลอย่างมืออาชีพ

การดูแลอาจรวมถึง:

• การทำแบบประเมินพฤติกรรม
• การบำบัดพฤติกรรมแบบ CBT
• การให้คำปรึกษาครอบครัว
• ในบางกรณีอาจพิจารณาใช้ยาเพื่อช่วยควบคุมอารมณ์ตามการวินิจฉัย

เด็กที่ก้าวร้าวไม่ใช่ “เด็กนิสัยไม่ดี”

พฤติกรรมก้าวร้าวคือสัญญาณบอกว่าเด็กกำลังต้องการความเข้าใจ การโอบอุ้ม และการช่วยเหลือจากผู้ใหญ่ที่ใส่ใจ พ่อแม่และครอบครัวคือหัวใจสำคัญในการสร้างรากฐานให้เด็กเรียนรู้การควบคุมอารมณ์ และเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มั่นคงทางจิตใจ

หากคุณกำลังเผชิญกับปัญหานี้ในครอบครัว หรือไม่แน่ใจว่าพฤติกรรมของลูกปกติหรือไม่
Piti Clinic ปีติ คลินิก พร้อมดูแลโดยทีมจิตแพทย์เด็กและนักจิตวิทยาเด็กมากประสบการณ์

รับปรึกษาอาการทางจิตใจ สมาธิสั้น พฤติกรรมก้าวร้าว ความเครียดในเด็ก วัยรุ่น และผู้ใหญ่

รับปรึกษาอาการทางจิตใจ สมาธิสั้น พฤติกรรมก้าวร้าว ความเครียดในเด็ก วัยรุ่น และผู้ใหญ่ 

เว็บไซต์: www.piti.co.th
นัดหมายทาง LINE ID: @piticlinic
โทรติดต่อเจ้าหน้าที่: 090 230 6000

เวลาติดต่อ: จันทร์-ศุกร์ 12.00-19.00 , เสาร์-อาทิตย์ 10.00-19.00

ที่อยู่: 170/6 Pradiphat Rd, Phaya Thai, Bangkok 10400
ติดเซเว่น ซอยประดิพัทธ์ 10 (ใกล้ BTS สะพานควาย) กรุงเทพ
แผนที่: https://maps.app.goo.gl/fTHxf6pRK9DZZ1aM7